Loslaten doe je niet zomaar “even”
Het is moeilijk om los te laten wat vertrouwd en bekend is. Vertrouwd en bekend staat gelijk aan comfort en bovenal veiligheid, precies dat waar ons brein altijd naar op zoek is. In de blog van deze week bespreek ik waarom we het zo moeilijk vinden om los te laten en deel ik mijn eigen verhaal van hoe loslaten bij mij gelijkstond aan gevaar.
Ik heb vaak mensen om me heen horen zeggen: “Ach laat toch gaan” of “Laat het toch eens los.” Maar hoe meer ik dat probeerde, hoe sterker mijn neiging werd om juist vast te klampen aan dat gevoel of dat ene ding. Ik kon het niet loslaten omdat het vertrouwd voelde en in zekere zin comfortabel was, al vrat het al mijn energie. Loslaten voelde eerder als een dreiging dan vooruitgang.
Hoe de Vasthouder de hoofdrol kreeg in mijn leven
Ook ik heb een groot deel, zeg maar gerust het meeste van mijn leven, in een “veilige” bubbel geleefd. Ik heb altijd dezelfde soort banen gehad met dezelfde functies, terwijl ik diep van binnen wist dat ik veel beter kon. Maar toch, als ik daaraan dacht, kwam er weer dat overbekende stemmetje dat zei: “Dat kan jij niet,” “Daar ben jij niet geschikt voor,” “Wat als je faalt?”
Overmand door gevoelens van twijfel en angst luisterde ik naar dat stemmetje, want het kon wel eens gelijk hebben. In mijn gedachten zag ik dan meteen het scenario van de mislukking als ik dat stemmetje zou negeren. Later zou ik dat stemmetje een naam geven: “de Vasthouder”.
De Vasthouder was een van de acteurs uit mijn oude film, die mijn oude leven representeerde, die een hele belangrijke en dominante rol speelde. Zijn taak was om mij veilig te houden. Veiligheid stond bij hem gelijk aan alles wat bekend was, vertrouwd en voorspelbaar. Al was dat in werkelijkheid niet zo. Dat maakte ik mezelf wijs om maar niet de onbekende weg in te slaan.
Mijn voorspelbare leven
Voorspelbaar, vertrouwd en bekend was het leven dat ik tot ver na mijn vijftigste jaar leefde. Ruim dertig jaar had ik dezelfde soort banen met dezelfde saaie functies gehad, die vaak ver beneden mijn niveau lagen. Sommige voelden zelfs als ongeschoold werk. Het werk zelf kon ik met mijn ogen dicht doen, omdat ik de afgelopen dertig jaar niets anders had gedaan. Stress putte me niet uit, maar de sleur wel. Dag in dag uit hetzelfde soort werk, tientallen jaren lang.
Op een gegeven moment trok ik dat niet meer. Ik belandde niet in een burn-out, maar eerder in een “bore-out.” Daarbij was de werksfeer ook niet bepaald gezond. Er was een bepaalde hiërarchie onder het leidinggevend personeel, weinig ruimte voor promotie en veel controle en micromanagement. Het versterkte alleen maar mijn gevoel van ontevredenheid. Toch durfde ik daar niet weg te gaan.
Die oude en vertrouwde baan voelde veilig omdat het bekend was. Het was een “vaste baan” en het betaalde goed. In mijn hoofd zou ik nooit meer zo`n baan kunnen krijgen. Dat was de hoofdreden waarom ik die baan niet kon loslaten. De Vasthouder zei steeds: “Blijf maar daar, want daar heb je zekerheid en een vast inkomen” Maar er kwam een punt waarop ik gedwongen werd toen het me emotioneel volledig uitputte. Ik liep er al jaren op mijn tenen en op een geven moment maakte mijn lichaam de beslissing omdat mijn hoofd het niet kon.
Het leven dat hetzelfde bleef
Niet alleen mijn werk bleef jarenlang hetzelfde. Ook mijn woonplek bleef hetzelfde. Daar hield de Vasthouder me op een plek die comfortabel voelde omdat de omgeving vertrouwd en bekend was. Ik dacht jarenlang aan verhuizen naar elders, een nieuwe baan, een nieuw leven. Maar iedere keer kwam dat stemmetje van de Vasthouder terug: “Blijf maar waar je bent,” “Zou je dat wel doen?” en weer verschenen in mijn hoofd de rampscenario’s als ik niet naar hem zou luisteren.
Ook het vormen van nieuwe relaties weerhield de Vasthouder me van. Want die zouden wel eens tegen kunnen vallen, net zoals de vorige. De vorige duurde zes jaar, maar daar was ik na een jaar eigenlijk al klaar mee. Toch heb ik dat nog vijf jaar gerekt, omdat ik niet durfde los te laten uit angst er weer alleen voor te komen staan. Het was een relatie waarin we samenwoonden, maar eerder als “broer en zus.” Het werd een sleur en ergernis, maar het comfortabele gevoel van “dan ben ik in ieder geval niet alleen” weerhield me ervan een punt achter te zetten.
Mijn zelfgecreëerde gevangenis
Als ik terugkijk op mijn leven, is alles wat daarin is opgebouwd gebaseerd op wat bekend en vertrouwd was. Onbekend en nieuw was een risico, want dat kon verkeerd aflopen. Het kon mislukken of ik kon in een nog erger scenario terechtkomen. De Vasthouder deed alles om dat te voorkomen en hield me in een zelfgecreëerde gevangenis, een gouden kooi. Pas later begreep ik waar die angst voor vernieuwing vandaan kwam.
De Vasthouder is ook zo’n acteur die in mijn leven kwam toen ik nog jong was. Als kind leerde ik al snel dat alles wat nieuw en onbekend was spannend, maar ook gevaarlijk was. Nieuw en onbekend betekende risico op falen en falen werd altijd zwaar bestraft. De Vasthouder nam al vroeg de rol aan van beschermer, om het kind dat ik was te beschermen tegen de grillen van mijn narcistische stiefmoeder.
Hij werkte nauw samen met andere acteurs: de Bescheidene en de Drijver. Samen probeerden ze me uit gevarenzones te houden door me klein, bescheiden en op de achtergrond te houden. Maar ook door altijd gehoorzaam te zijn, taken meteen uit te voeren en vooral geen enkel risico te nemen. Risico’s nemen zou negatieve gevolgen hebben. Door bij het vertrouwde te blijven zou hij me uit de gevarenzone houden.
Als volwassene reisden de acteurs uit mijn verleden mee. Ook de Vasthouder bleef denken dat ik die kleine kwetsbare jongen was die hij moest blijven beschermen. Alles wat nieuw en onbekend was, moest nog steeds vermeden worden. Hij wist niet beter dan dat het kind dat hij probeerde te beschermen nog steeds in gevaar verkeerde. Wist hij veel dat dat kind nu een volwassen man van in de vijftig was.
Het oude loslaten: een volwassen man wordt de regisseur
Maar die volwassen man van vijftig had geen benul dat zijn leven nog steeds werd bepaald door een deel van hem dat in het verleden leefde. Ik leefde op de automatische piloot en zonder dat ik het in de gaten had, bepaalden die oude acteurs nog steeds mijn leven. Mijn leven speelde zich af in het verleden, in die oude film van vroeger. Het gevaar was allang geweken, maar mijn systeem had dat nog niet geregistreerd. Die stond nog in de overlevingsstand.
Mijn oude systeem handelde nog steeds zoals het altijd had gedaan. Loslaten van het vertrouwde voelde ongemakkelijk omdat die oude acteurs meteen in actie kwamen en me verhinderden een ander pad te kiezen. Dus bleef alles bij het oude. Alleen al het idee om mijn oude baan op te geven en een nieuw pad te kiezen bezorgde me slapeloze nachten.
De dag dat het anders moest
Ik zat voor mijn gevoel “vast.” Het was alsof ik vastgeketend zat. Aan de ene kant wilde ik vooruit, omdat ik wist dat er meer was. Maar de angst voor verandering hield me stevig in zijn greep. Het deel van mij, de Vasthouder, associeerde verandering met gevaar. Hij had de hoofdrol in mijn leven en bepaalde de koers. Wanneer ik daarvan af dreigde te gaan, joeg hij me de stuipen op het lijf met angstige gedachten over wat er allemaal fout kon gaan.
Tot ik op een dag besloot dat het anders moest. Niet door hem te bevechten, maar door hem een andere rol te geven.
Maar gezien de Vasthouder ruim veertig jaar de hoofdrol had gespeeld, was hij niet zomaar bereid om die rol op te geven. Nu ik besloot zelf de leiding weer terug te pakken, moest ik hem eerst overtuigen dat ik in staat was om “ons” veilig te houden. Hij had nog geen vertrouwen in mij als leider, omdat ik in zijn ogen nog steeds die kwetsbare jongen was die zijn bescherming nodig had.
Vertrouwen winnen van de Vasthouder
Concreet moest het volgende gebeuren: ik moest hem laten zien dat die kleine jongen nu een volwassen man was van in de vijftig. Ik stelde mezelf de vraag: Van wie ben ik momenteel afhankelijk om te overleven? Mijn baas?,vrienden?,familie? Wat zou er gebeuren als al die personen plots niet meer aanwezig waren? Zou mijn leven dan ophouden met bestaan? Natuurlijk niet. Ik besefte dat ik altijd in staat zou zijn om voor mezelf te zorgen. Ik was nu immers volwassen.
Als kind van vijf was dat heel anders. Toen was het gevaar reëel, want een kind van vijf kan nog niet voor zichzelf zorgen. Het is afhankelijk van ouders of andere zorgverleners. Maar een volwassen man van vijftig met een goede gezondheid zal altijd een manier vinden om te overleven, zonder dat iemand anders nodig is. Deze man kon zijn eigen leven leiden, dat was duidelijk.
Oké, het laten zien aan de Vasthouder dat ik niet meer dat kleine kind was, was relatief eenvoudig. De grootste uitdaging was hem overtuigen dat wat hij altijd dacht, dat onbekend en nieuw gevaarlijk is, niet waar was en dat hij dat idee kon loslaten. Hij was ervan overtuigd dat wat bekend was veilig was en dat hij daar niet van mocht afwijken.
Een nieuwe rol voor de Vasthouder
Mijn plan als regisseur van mijn nieuwe film (mijn nieuwe leven) was om hem een nieuwe rol te geven. Hij mocht nog steeds de hoofdrol spelen, maar niet meer de verhaallijn bepalen. Dat ging hij niet zomaar accepteren. Hij associeerde het vertrouwde en bekende nog steeds als de enige veilige optie. Een nieuwe rol had hij wel oren naar, maar dan moest alles hetzelfde blijven. Dat kon natuurlijk niet.
Hoe kon ik hem zover krijgen dat hij het oude script losliet waarin stond: “Bekend is veilig en onbekend is gevaarlijk”? Alleen het idee voelde ongemakkelijk. Twijfels schoten weer omhoog: “Wat als dit gebeurt?” en “Stel dat het mislukt?” Ik had de leiding terug, maar de Vasthouder nam alweer snel over. Opgeven was geen optie, maar alles in één keer loslaten werkte ook niet. Dan raakte hij in paniek en nam hij weer mijn hele systeem over.
De onderliggende angst ontdekken
Ik had een belangrijk detail over het hoofd gezien: waarom kon hij het oude niet loslaten? Waar was hij echt bang voor, behalve de angst om niet te overleven? Het oude, vertrouwde leven zomaar loslaten, werkte niet. Waar was hij echt bang voor? Pas toen ik hem die vraag stelde, werd duidelijk wat zijn onderliggende angsten waren.
Het was niet alleen de angst om niet te overleven. Nee, het was de dieper liggende angst om in de steek gelaten te worden, niet geliefd en uiteindelijk verstoten te worden door de mensen waar hij afhankelijk van was als hij zou falen. Had ik als kind slechte cijfers of deed ik niet wat gezegd werd, dan had dat ernstige gevolgen. Alles waar ik behoefte aan had; liefde, erkenning, geborgenheid, werd dan van me afgenomen totdat ik spijt betuigde en beloofde het de volgende keer beter te doen. Dat was een ritueel dat zich jarenlang in mijn kindertijd had afgespee
Gevolgen van loslaten
Dus hield ik me krampachtig vast aan wat bekend was en waar ik controle over had. Ik wist wat de uitkomst zou zijn, dus weinig kon fout gaan. Fouten maken en falen was uit den boze. Zo hield ik vast aan oude routines.
Aha! Dat was waar de Vasthouder al die tijd bang voor was. Niet het loslaten zelf, maar de gevolgen van loslaten. Want loslaten zou vervangen worden door iets nieuws, iets waar hij geen controle over had en dat fout kon gaan. Ik kon namelijk falen.
Dat zou het kind in mij duur komen te staan, net zoals vroeger. Wanneer ik een andere richting op wilde, sloeg hij alarm. Hij moest ingrijpen om te voorkomen dat ik in de steek zou worden gelaten, gestraft of vernederd zou worden door de mensen van wie ik afhankelijk was. Maar nu verwarde hij bijvoorbeeld mijn baas of vrienden met de mensen.
Veiligheid ontdekken in het nieuwe
Nu hoefde de Vasthouder daar niet meer bang voor te zijn. De mensen in mijn huidige leven; werk, vrienden, familie, waarvan ik dacht afhankelijk te zijn, waren niet meer nodig voor mijn overleving. Alles wat ik dacht nodig te hebben van anderen; liefde, erkenning, geborgenheid, zat in mezelf. Ik kon rustig een nieuwe koers varen en het oude loslaten. Mocht het mislukken, dan was er geen man overboord. Mijn leven zou doorgaan. Niemand zou me “verstoten.”
Pas toen ik de angsten van de Vasthouder volledig begreep, begon het echte werk: hem overtuigen dat loslaten niet meteen betekende dat we in gevaar kwamen. Het onbekende was niet per definitie bedreigend. Er kon ruimte ontstaan voor iets nieuws, iets dat ons leven groter maakte in plaats van kleiner. Ik moest hem laten ervaren dat veiligheid niet alleen in het bekende zat, maar ook in mijn volwassenheid, in mijn vermogen om te kiezen en voor mezelf te zorgen.
Loslaten is geen sprong in het diepe, het is een zorgvuldig proces van kleine stappen, van testen, voelen en ervaren. Voor mij begon het met het erkennen van wat ik echt wilde, los van wat de Vasthouder dacht dat veilig was. Een nieuwe baan overwegen, een andere plek om te wonen verkennen, oude routines loslaten, dat alles gebeurde eerst in kleine, beheersbare doses. Iedere stap was bewijs dat ik het kon. Het voelde goed, maar ik moest rustig aan doen, niets forceren. Dat was wel eens een dingetje, want de Drijver wou snel resultaten.
Relaties loslaten en vrijheid ervaren
Hetzelfde gold voor mijn relaties. Het loslaten van een langdurige relatie, waarin we op automatische piloot leefden zonder echte passie, was een van de moeilijkste dingen. De Vasthouder schreeuwde in mijn hoofd: “Wat als je er alleen voor komt te staan?” en ik voelde die angst alsof hij mijn hart strak in een knoop legde.
Maar telkens wanneer ik durfde erkennen dat ik het alleen aankon, dat ik niet meer afhankelijk hoefde te zijn van iemand anders om me compleet te voelen, ontstond nieuwe vrijheid. De relatie loslaten betekende niet dat ik alles verloor; het creëerde ruimte voor verbindingen die voedend en wederkerig waren. Niet alleen voor mij, maar ook voor haar.
Werk loslaten en experimenteren
Ook in mijn werk voelde ik dezelfde spanning. Na meer dan dertig jaar in banen zonder uitdaging, waarin het werk voorspelbaar en comfortabel maar leegtrekkend was, moest ik stap voor stap leren dat een nieuwe baan of ander pad niet per se gevaarlijk was. Ik begon kleine experimenten: gesprekken over mogelijkheden, nieuwe vaardigheden onderzoeken, een netwerk opbouwen buiten mijn vertrouwde cirkel. Iedere stap bevestigde dat ik mijn leven actief kon vormgeven. De Vasthouder begon langzaam te accepteren dat verandering niet automatisch rampspoed betekende.
Oude emoties onder ogen zien
Het loslaten van vertrouwd en bekend ging ook gepaard met confrontatie met oude gevoelens. Woede, wrok, onzekerheid en vooral angst. Alles kwam omhoog. Er zat nog veel oud zeer. Spijt van wat had kunnen zijn en alle gemiste kansen moest ik verwerken. Door deze emoties te erkennen, kon ik ze stap voor stap loslaten. Oude emoties loslaten bleek net zo belangrijk als het loslaten van fysieke omstandigheden. Het stelde me in staat mijn verleden niet langer als ketting te voelen, maar als bron van kracht en inzicht.
Het proces was langzaam, geen revolutie van de ene op de andere dag. De Vasthouder bleef waakzaam, klaar om in te grijpen bij de minste dreiging. Maar telkens als hij alarm sloeg, herinnerde ik mezelf eraan dat ik nu volwassen was. De kleine jongen van vroeger zat veilig in het nu, beschermd maar niet meer leidend. Iedere keer dat ik dat besefte, kon ik hem een nieuwe rol geven: niet meer de hoofdrolspeler die beslist, maar een adviseur die waarschuwt zonder te bepalen.
Ruimte maken voor iets nieuws
En toen gebeurde iets belangrijks: door het oude los te laten, ontstond ruimte voor iets nieuws. Niet alleen in werk of relaties, maar ook in mijn gevoel van vrijheid en zelfvertrouwen. Loslaten betekent niet alles verliezen, het betekent kiezen wat waardevol is en de rest met compassie achterlaten. Het geeft je toestemming om te groeien zonder gevangen te zitten in het verleden.
Vandaag weet ik dat loslaten het begin is van iets nieuws. Het begin van een leven dat ik zelf schrijf, met ruimte voor groei, verbinding en avontuur. Loslaten van het vertrouwde is geen verlies, het is een uitnodiging om te ontdekken wat mogelijk is. Voor iedereen die hiermee worstelt: je bent niet zwak, je bent moedig. Die moed opent het pad naar een leven rijker, voller en vrijer dan je ooit dacht.
De Vasthouder als leermeester
De Vasthouder leerde me over veiligheid, bescherming en voorspelbaarheid. Maar hij leerde me ook dat te veel vasthouden gevangen kan houden. Door hem een nieuwe rol te geven, leerde ik dat ik de regie kan nemen zonder de lessen uit het verleden te negeren. Loslaten is geen loskoppeling van wie je bent; het is een herschrijven van je script, waarin jij de schrijver bent, niet het kind dat bang is om te falen.
Het is nu mijn verantwoordelijkheid om te blijven groeien, keuzes te maken en de vrijheid te omarmen die ontstaat wanneer het oude veilig losgelaten wordt. Wat is het mooiste hiervan? De Vasthouder is nog steeds aanwezig, maar werkt nu samen met mij, niet tegen mij. Samen kijken we naar het onbekende en zien het als kans in plaats van bedreiging.
Loslaten is het laten gaan van wat vertrouwd, bekend en veilig voelt maar ons niet langer dient. Er zijn dingen in het leven waar we zo mee verbonden zijn, mee verweven als het ware, dat als we het ineens zouden loslaten, er voor ons gevoel een deel van ons meegaat dat we nooit terugkrijgen.
Het voelt dan eerder als een verlies dan als verlichting van een last die niet langer dient. Dat kan van alles zijn waar we ons aan vast blijven houden: wetend dat het niet meer werkt, maar niet los durven te laten uit angst de ander te kwetsen, confrontatie te vermijden of in een situatie te belanden die nog negatiever uitpakt.
Wat we moeilijk los kunnen laten
Het eindigen van een langdurige relatie bijvoorbeeld, waarbij de passie verdwenen is maar jullie nog wel goede vrienden zijn. Maar ook een baan waar je al jaren werkt en op uitgekeken bent, stop je niet van de ene op de andere dag.Dat geldt zeker voor een baan als je nog geen fatsoenlijke vervanging hebt. Een bezit dat in de weg ligt maar waar je waarde aan hecht, gooi je ook niet snel weg. Want wie weet komt het ooit nog eens van pas.
Maar er zijn ook heel veel dingen die we moeilijk los kunnen laten die zelfs schadelijk voor ons zijn. Zoals die die giftige relatie waar we geen punt achter durven zetten uit angst alleen te komen staan of de ander te kwetsen, of ons oude leven loslaten en een stap zetten naar een heel ander leven omdat ons huidige leven allang niet meer voedt maar ons vasthoudt in een eindeloze sleur.
Loslaten heeft ook te maken met het loslaten van bepaalde oude gevoelens. Gevoelens van wrok tegen personen die vroeger je leven zuur hebben gemaakt, of erger, de oorzaak zijn van je huidige situatie. Sommigen noemen dat vergeven. Maar vergeven doe je voor jezelf, niet voor de ander. Vergeven is ook een vorm van loslaten, gezien je de negatieve gevoelens die je met bepaalde personen had, niet langer je leven laat bepalen.
Oude gevoelens loslaten
Hoe vaak proberen we niet die ander te veranderen om te vermijden hem/haar los te laten? Of hopen we dat hij/zij verandert, als wij maar hard genoeg proberen? Loslaten is ook het idee loslaten dat wij überhaupt iemand anders kunnen veranderen. Dat is een illusie.
Iets loslaten is iets laten gaan waar we ons vertrouwd mee voelen. Net als een oude jas: al zit die vol gaten en is hij versleten, wegdoen kunnen we niet, want dan hebben we nog geen andere jas. En wat als die nieuwe jas niet bevalt? Die oude spullen op zolder die er al jaren liggen maar die we ook niet weg kunnen doen, want je weet maar nooit of ze ooit van pas komen.
Zo is het ook met het loslaten van alles waarvan we denken dat het bij ons “hoort.” We weten wat we eraan hebben omdat we niet beter weten, we zijn eraan gewend en hebben het geaccepteerd. Omdat het nou eenmaal zo is. Dan zeggen we: “Tsja, het is niet alles, maar het is wat het is.”
Dieper onderliggende redenen van niet durven loslaten
Onbewust maken we excuses om hetgeen wat oncomfortabel of schadelijk is in ons leven te behouden. Het alternatief kennen we niet en we weten ook niet hoe daarmee om te gaan, dus blijven we bij wat oud en vertrouwd is. Vaak is er een veel diepere onderliggende reden de oorzaak. Bij mij was het de angst om te falen en vervolgens gestraft of afgewezen te worden. Wat is jouw onderliggende reden?
Loslaten wat bekend is, is eng. Het nieuwe is onbekend en vreemd. Maar door vast te houden aan wat vertrouwd en comfortabel voelt, blijven we vastzitten in wat voor ons bekend is en ontstaat er nooit ruimte voor groei en vooruitgang.
Alleen wie durft los te laten wat vertrouwd is, maakt ruimte voor iets nieuws om te ontstaan.
Loslaten blijft moeilijk, maar het is de enige weg naar iets dat groter en werkelijk van jou is. Wanneer je durft los te laten, ontdek je de kracht die altijd verborgen zat achter angst, en nu eindelijk kan bloeien.
Jouw stap naar vrijheid
Wat vind jij moeilijk om los te laten en waarom? Kijk naar wat je vasthoudt, wat je in het bekende houdt en wat je te lang als veilig beschouwde. Stel jezelf de vraag: “Dient dit me nog, of houdt het me tegen?” Voel het, erken het, en durf los te laten. Begin klein: één stap per keer. Een uitgestelde beslissing, een routine die je tegenhoudt.
Wat is de reden? Ga op zoek naar wat echt de reden is. Vaak is het niet het loslaten zelf, maar de gevolgen daarvan dat niets met het hetgene wat je los wil laten te maken heeft. Angst voor afwijzing en confrontatie zijn vaak de onderliggende redenen. Durf die los te laten.
Het zal zeker niet makkelijk zijn. De Vasthouder in jou zal protesteren, alarm slaan, herinneren aan het bekende. Maar je moet onthouden dat het kind dat eerder bescherming nodig had, is nu volwassen geworden. Jij kunt kiezen, handelen en overleven. Elke stap, hoe klein ook, geeft kracht. Elk loslaten creëert ruimte voor iets groter, rijker en werkelijk van jou.
Durf de regie terug te pakken over je leven. Loslaten van het oude is niet het einde, maar het begin van alles wat mogelijk is. Begin vandaag. Nu. Niet morgen, niet wanneer alles perfect is. Vandaag.Neem je tijd die ervoor nodig is. Ieder stapje telt, hoe klein ook. Het enige wat je tegenhoudt is de angst voor het onbekende. En dat is precies de deur naar je vrijheid.
Ik wens je sterkte, succes en wijsheid. Kom op, je kunt het!
Rene
Photo`s by Hasan Almasi and MacDonald Almeida on Unsplash
